Fotografia portretowa to jedna z najbardziej popularnych form wizualnych. Od portretów w fotografii właściwie wszystko się zaczęło i trwa nieprzerwanie do dziś, ewoluując w coraz bardziej wyszukane i złożone kadry fotograficzne. Temat fotografii portretowej jest niezgłębiony, dlatego w dzisiejszym poście skupię się na małym wycinku tej historii. Jej bohaterem jest fotografia, która na przestrzeni dwóch wieków pokonała dystans od zdjęcia przypadkowego człowieka czyszczącego sobie buty, do zdjęć będących faktycznymi ikonami popkultury, polityki i biznesu.
Spis treści
Fotografia portretowa – początki
Być może nieco szokujący wyda się fakt, że fotografia portretowa liczy sobie już ponad 180 lat! Pierwsze udokumentowane zdjęcie „portretowe” w historii zostało wykonane przez francuskiego fotografa Louisa Daguerre w 1839 roku. Daguerreotypia, opracowana przez Daguerre’a i nazwana na cześć swego twórcy, była jednym z pierwszych praktycznych procesów fotograficznych. Pierwszy portret daguerotypowy znany jako „Boulevard du Temple” został wykonany na jednej z ulic Paryża. Choć samo zdjęcie przedstawia głównie miejską scenerię, uznawane jest za pierwszą fotografię na której utrwalono wizerunek człowieka. Właśnie dlatego określane jest jako jeden z pierwszych portretów w historii.
Z powodu specyfiki procesu daguerotypii, który wymagał dłuższego czasu na naświetlenie, inne przechodzące osoby nie są widoczne na fotografii. Wyjątkiem jest właśnie mężczyzna stojący nieruchomo, korzystający z usług pucybuta (lewy, dolny róg zdjęcia).
Portret fotograficzny – niekoronowany król fotografii
Wraz z upływem lat fotografia portretowa dynamicznie ewoluowała w coraz bardziej wyszukane formy obrazowania. Przybierając różne postacie, a to w zależności od wizji i upodobań autorów, nie raz zaskakiwała świat swoim wdziękiem. Niekwestionowanym źródłem inspiracji dla fotografii portretowej było i nadal jest malarstwo, wraz ze swym upodobaniem do operowania światłem, perspektywą i kolorem. Z czasem fotografia stała się samodzielną dziedziną sztuki, jednak po dziś dzień chętnie przyznaje się do swych korzeni (słynny „trójkąt rembrandtowski”).
Współcześnie fotografia portretowa definiowana jest głównie jako forma fotografii skupiająca się na przedstawianiu osoby lub grupy osób w kompozycji, której centralnym punktem zdjęcia jest twarz. Można śmiało powiedzieć, że głównym zamiarem fotografii portretowej jest uchwycenie cech fizjonomii.
Na tym jednak nie koniec. Dobry portret robi to w bardziej złożony i nieoczywisty sposób. Charakter, osobowość, sposób wyrażania emocji, odpowiednia mowa ciała, ubiór, otoczenie, dodatki – każdy z tych elementów może mieć swój udział we wrażeniu, jakie u odbiorcy buduje finalny rezultat. Mając do dyspozycji coraz bardziej wyszukane techniki fotograficzne, światło i perspektywę, fotograf portretowy ma szansę stworzyć unikalny, niepowtarzalny obraz. Tak właśnie powstaje portret – niekoronowany, choć powszechnie uznawany król fotografii.
Mistrzowie fotografii portretowej
Myśląc o fotografii portretowej nie sposób pominąć kilku wybitnych przedstawicieli portretu fotograficznego, którzy w swoich pracach stworzyli fundamenty pod jedną z najważniejszych dziedzin w historii sztuki wizualnej.
Warta wspomnienia jest tu przede wszystkim Annie Leibovitz– współczesna amerykańska fotografka, która zdobyła sławę dzięki swoim ikonicznym portretom osób publicznych, artystów i celebrytów. Jej zdjęcia po dziś dzień pojawiają się na okładkach tak znanych periodyków jak „Vanity Fair” czy „Rolling Stone”.
Kolejnym, niekwestionowanym mistrzem jest francuski fotograf Henri Cartier-Bresson uważany za pioniera fotografii ulicznej. Choć znany głównie z fotografii reportażowej, jego portrety są cenione za naturalność i charakterystyczny klimat.
Na tej liście powinien znaleźć się również genialny Richard Avedon – jeden z najbardziej wpływowych fotografów mody i portretu. Przed jego obiektywem swoje dusze odkrywali The Beatles, Bob Dylan czy chociażby Marilyn Monroe. Prace Avedona cechuje pozorna prostota, choć pod nią skrywają się głębokie aspekty osobowości portretowanych osób.
Poza nimi warta przypomnienia jest Diane Arbus znana z nietypowych portretów, interpretowanych jako studia nad ludzką nietypowością. Podobnie jak Steve McCurry – fotograf dokumentalny i portrecista, znany z serii zdjęć, w tym słynnego portretu „Afgańskiej dziewczyny” opublikowanego na okładce magazynu „National Geographic”.
To tylko kilka bardziej znanych nazwisk, reprezentujących niewielki fragment bogatego świata fotografii portretowej. Bez wątpienia jednak to artyści którzy odcisnęli znaczący wpływ na rozwój tej dziedziny fotografii. Na przestrzeni lat każdy z nich zdefiniował swój charakterystyczny styl fotograficzny, znajdując niezliczone rzesze epigonów pod każdą szerokością geograficzną. To w dużej mierze dzięki nim fotografia portretowa cały czas się rozwija.
Fotografia portretowa dla każdego
Współczesnie fotografia portretowa to nie tylko wyszukane, artystyczne wizje. Z czasem portrety fotograficzne z niedostępnych atelier trafiły pod strzechy, stając się ucieleśnieniem tego wszystkiego, za co ludzie pokochali zdjęcia. Od zatrzymywania upływającego czasu, a skończywszy na wartościach sentymentalnych, wszystko to dało portretom fotograficznym drugie życie.
Dziś fotografia portretowa swięci triumfy w wielu dziedzinach. Niezwykłą popularnością cieszą się fotografia rodzinna i dziecięca, zdjęcia beauty, czy fotografia lifestyle’owa. Nawet popularne selfie – wszystkie one w linii prostej wywodzą się z fotografii portretowej. Portretem żywo zainteresowała się również fotografia w stylu biznesowym.
„Twój biznesowy portret mówi klientom, kim jesteś. Dlatego warto zainwestować w profesjonalne zdjęcia”
Les Brown
mówca motywacyjny, polityk, autor
Fotografia portretowa w biznesie
W kulturze obrazkowej sam wizerunek stał się niezwykle ważny, o czym świadczy popularność fotografii portretowej w takich dziedzinach jak polityka, czy szeroko pojęta pop kultura. Świat biznesu również dostrzegł te możliwości. Trzeba przyznać, że fotografia portretowa w biznesie trafiła na niezwykle żyzny grunt, otwierając się na olbrzymi potencjał możliwości kształtowania wizerunku, i to zarówno pojedynczych osób, jak również całych organizacji. Dziś ludzie zmierzający krętymi ścieżkami swoich karier w wielu sytuacjach posługują się profesjonalnymi zdjęciami niczym swoimi personalizowanymi wizytówkami.
Wraz z rosnącą popularnością mediów społecznościowych i dostępem do szerokopasmowego internetu stało się jasne, że portrety fotograficzne prezentowane w profilach społecznościowych, na stronie internetowej, wykorzystywane w formie prezentacji przy okazji różnego rodzaju eventów i publikacji, są czymś więcej niż zwykłymi obrazkami 2D.
Biznesowy portret fotograficzny – jedno zdjęcie warte tysiąca słów
W codziennych kontaktach między partnerami biznesowymi czy klientami zdjęcia biznesowe są zbiorem ważnych informacji. To właśnie one tworzą tzw. pierwsze wrażenie i w dużej mierze odpowiadają za kształtowanie wizerunku profesjonalisty. Fotografia portretowa zyskała status narzędzia marketingowego, z którego nowoczesne firmy korzystają niezwykle chętnie.
Portret biznesowy ma potencjał przekazywania wielu informacji. Dobre zdjęcie może oddziaływać na podświadomość oglądającego, wywołując u niego różne reakcje emocjonalne i psychologiczne. Fotografie mają zdolność wywoływania skojarzeń, emocji i myśli, a te wpływają na nas w różnorodny sposób. Fotografia reklamowa i wizerunkowa starają się to maksymalnie wykorzystywać.
Przede wszystkim emocje
Fotografia portretowa może odziaływać na odbiorcę zgodnie z naszymi intencjami. Szczególny wpływ mają na to prezentowane na zdjęciach stany emocjonalne. Przykładowo – widząc zdjęcie osoby uśmiechniętej, pozytywnej, a jednocześnie pewnej siebie i zdecydowanej, z automatu nabieramy do niej sympatii i zaufania. To nie jest żadne współczesne kuglarstwo ani wiedza „od Natalki z Internetu”. Psychologia już dawno dowiodła, że określona forma ekspresji na zdjęciach udziela się oglądającemu, wywołując w mózgu adekwatne reakcje. Właśnie dlatego zewsząd otaczają nas zdjęcia uśmiechniętych dobrotliwie polityków, czy przyjaznych stomatologów.
Pozytywny wizerunek w biznesie to olbrzymi potencjał, potrafiąc uruchomić lawinę korzystnych procesów. Pozwala wywołać dobre, pierwsze wrażenie i zminimalizować formalny dystans. Utrwala się w świadomości, zwiększa zaufanie i przyciąga uwagę. Wprowadzenie odbiorcy w pozytywny nastrój przekłada się na jego nastawienie a nawet procesy decyzyjne. Czy trzeba dodawać coś więcej?
Mowa ciała
W portretowej fotografii biznesowej twarz pozostaje centralnym punktem kadru. To ona w głównym stopniu decyduje jaki będzie finalny odbiór zdjęcia. Rozluźnione rysy twarzy i przyjazne spojrzenie wyrażają spokój, zadowolenie i komfort osobisty. Podniesione brwi i mocno skierowany wzrok są wyrazem zainteresowania i zaangażowania. Skupiona, pełna powagi twarz może utwardzać wizerunek, budując dystans z odbiorcą (w pewnych sytuacjach to również jest przydatne).
Mowa ciała to nie tylko ekspresja mimiczna, ale właściwie wszystko to, co widać w kadrze. Postawa ciała, układ ramion, ułożenie dłoni, a nawet taki szczegół jak ułożenie głowy w stosunku do reszty ciała definiują nasz body language. Zgarbione plecy, napięte ramiona czy zaciśnięte palce mogą zepsuć każde zdjęcie.
Nieco szerzej temat ten omawia post Mowa ciała w fotografii biznesowej
Ubiór i dodatki
Ubiór i dodatki w fotografii portretowej są równie ważne. Styl ubierania w biznesie jest ważnym elementem wizerunku zawodowego. W wielu branżach jest uważany za odbicie poziomu profesjonalizmu. Osoby ubrane schludnie i zgodnie z zasadami dress code’u wyrażają szacunek dla norm firmowych i zrozumienie specyfiki danego środowiska biznesowego.
W niektórych firmach styl ubierania może być wręcz związany z poziomem zaawansowania hierarchicznego. Osoby na wyższych stanowiskach mogą preferować bardziej formalny strój. Z kolei w niektórych branżach preferowany jest luźniejszy, casual’owy strój. W specyficznych branżach (np. lekarz, adwokat, trener personalny) strój na zdjęciu jest czytelną informacją dla odbiorcy, z jakim specjalistą ma on do czynienia.
Akcesoria wykorzystywane w fotografii portretowej mają na celu dopełnienie informacji płynących ze zdjęcia. Pomagają również w pozowaniu, zwłaszcza w sytuacjach kiedy np. nie wiemy co zrobić z rękami. Dodatki związane z wykonywanym zawodem, takie jak smartfon, laptop, notes czy np. stetoskop często stosowane są w zdjęciach wizerunkowych.
Miejsce i tło
Trzecim, istotnym elementem jest sceneria w której wykonywane są zdjęcia portretowe. W przypadku kadrów wykonywanych na jednokolorowym tle pełna uwaga odbiorcy skupia się na portretowanej osobie. Tak „wyizolowane” zdjęcia to klasyka fotografii portretowej. Kadry na jasnych tłach mają bardziej uniwersalny charakter i nadają się do większości zastosowań. Z kolei fotografia portretowa na ciemnym, intensywnym tle może pełnić nieco inną funkcję, budując określony klimat zdjęcia (polecana zwłaszcza w przypadku bardziej „charakternych” sesji męskich).
Drugim wariantem zdjęć portretowych jest wykonywanie ich z widocznym, dopełniającym kadr tłem. Zdjęcia portretowe w biurze, hali produkcyjnej, sali treningowej czy fotografie z sesji plenerowej pozwalają spojrzeć na osobę na zdjęciu w szerszym kontekście.
Siła fotografii portretowej
Wszystkie te elementy sprawiają, że fotografia portretowa ma potężny wpływ na sposób, w jaki ludzie postrzegają świat i siebie. Mając tego świadomość fotograf portretowy stara się nie tylko rejestrować obrazy, ale także przekazywać przez nie pewne emocje, myśli czy historie, które mogą działać na poziomie podświadomości oglądających.
Dobre zdjęcie portretowe może zdziałać znacznie więcej, niż nam się wydaje.
